Opdrachten vereisen vaak een specifieke rol. Als facilitator ben je er voor de hele groep en heb je alle standpunten van de groep te accepteren. Als adviseur ben je er om standpunten naast of tegenover elkaar te zetten. Onderweg komen situaties voor waar allebei van nut kunnen zijn. Maar wat doe je dan?
Ja, precies, zegt Bouke - wat doe je dan? Collega Steffan Seykens heeft daar een treffende term voor: walking the blade. Op die momenten gebeurt er in mijn hoofd van alles, en voelt het inderdaad alsof ik op het scherpst van de snede loop. Soms maak ik een fout en bloed ik wat. Maar in de regel pakt het goed uit. Wat mij houvast geeft zijn contractering, neutraliteit en ervaring.
Contractering
Vooraf moet voor alle betrokkenen duidelijk zijn hoe het zit. Wat kom ik doen, wat is mijn rol en wat vraagt dat van de anderen? Als ik merk dat ik in een andere rol ook waarde kan toevoegen, vraag ik de groep expliciet of van rol mag wisselen. Dan kan ik bijvoorbeeld een relevante oplossingsmogelijkheid delen, die door de groep over het hoofd wordt gezien.
Neutraliteit
Als facilitator ben ik gecontracteerd voor structuur, proces en het verhogen van de groepseffectiviteit. Zodra ik in de rol van adviseur stap, komt de neutraliteit onder druk. Er zullen in de groep namelijk voor- en tegenstanders zijn van mijn ideeën. Wat dan helpt in mijn rol als adviseur, is aangeven dat ik het ok vind als mijn advies deels of niet wordt opgevolgd.
Ervaring
Soms kan de groep sneller naar de kern als ik ervaring heb ik hun sector of discipline. Alleen schuilt in deze vakkennis ook een gevaar. Ik zou de groep in een zekere richting kunnen sturen, wat het leerproces kan belemmeren. Als ikzelf "meer dan weinig" aan het woord ben, haal ik diep adem en bepaal ik hoe verder ga. Wat het voor proces is, maakt voor mij wel uit. Gaat het over conflicthantering of het maken van een organisatieontwerp met een goed functionerende groep? In het laatste geval heb ik meer de neiging om de rol van adviseur in te brengen.
Mijn conclusie is dat de twee rollen van adviseur en facilitator niet samengaan in één moment. Afhankelijk van de situatie ben ik vooral een adviseur die ook bijdraagt aan het proces en structuur of ben ik een facilitator die met kennis van zaken hulp kan bieden. Roger Schwarz, auteur van The Skilled Facilitator, heeft het ook over de faciliterende adviseur. Ikzelf bewaak de grens door bewuste keuzes te maken. Als ik tijdens een sessie wil wisselen, hercontracteer ik expliciet.
